Duwen en trekken met de rateltakel

Beeldverhaal

Zware, brede en hoge ladingen vervoeren: dat is dagelijkse kost voor de mannen en vrouwen van Zwatra Transport uit Delft. Zo zijn ze al enige tijd aan het werk op het terrein van de rioolzuivering in Utrecht, waar Eneco een warmtepomp bouwt die de restwarmte uit gezuiverd water gebruikt. “Bij Zwatra ben je tegelijkertijd chauffeur, monteur, kraanmachinist en heftruckchauffeur. Dat maakt het werk zo leuk.”

Henk Sonneveld uit Delft (links) • is 58 jaar • werkt 35 jaar bij Zwatra • is chauffeur/industriële verhuizer
Rob van der Stap uit Delft (midden) • is 55 jaar • werkt 35 jaar bij Zwatra • is uitvoerder
Tony Halma uit Delft (rechts) • is 38 jaar • werkt 9 maanden bij Zwatra • is chauffeur/industriële verhuizer

7:30 uur

Op het terrein van de rioolwaterzuivering in Utrecht (RWZI) staat een busje van Zwatra. Uitvoerder Rob van der Stap wacht op zijn collega’s die met de bakwagen twee trafo’s komen brengen. Op het terrein zijn helm, veiligheidsschoenen, -bril en een brandwerende reflecterende jas verplicht. Rob vertelt: “Vandaag zetten we twee trafo’s van elk 5 ton op hun plek. Vorige week hebben collega’s een grote warmtepomp neergezet. Hierna brengen we nog elektriciteitskasten.” De warmtepomp levert straks genoeg duurzame warmte op om zo’n 20 duizend woningen van warmte te voorzien.

Stabiele stempelpoten

De bakwagen met autolaadkraan van Zwatra komt het terrein opgereden. Voor de mannen aan de slag gaan, moeten ze zich melden in de bouwkeet van Spie Nederland. Henk Sonneveld haalt de vergunning op en rijdt de wagen naar het gebouw met de trafocellen. Rob haalt een rood-wit plastic lint uit zijn bus om de werkplek af te zetten. Zodra de wagen stilstaat, is Tony in de bak al bezig om de spanbanden los te maken waarmee de doos met de bekisting en de twee trafo’s vaststaan. Ondertussen stabiliseert Henk de wagen met de vier stempelpoten.

Rob en Henk zijn allebei al 35 jaar in dienst bij Zwatra. “Henk en ik werken al lang samen. Als we bij een klus aankomen, kijken we eerst wat er moet gebeuren. We zijn goed op elkaar ingespeeld. Iedereen weet wat-ie moet doen”, legt Rob uit. Direct voegen de mannen de daad bij het woord. Henk houdt zich bezig met de lading en de kraan. Rob pakt zijn gereedschapskist uit de bus en begint aan de deuren van de cel te sleutelen. En ook Tony, die nog maar negen maanden bij Zwatra werkt, weet precies wat hij moet doen.

Improviseren

“Bij Zwatra ben je tegelijkertijd chauffeur, monteur, kraanmachinist, heftruckchauffeur. Eigenlijk doe je alles. Dat maakt het werk zo leuk”, vertelt Tony. “Hiervoor werkte ik als kraanmachinist bij Van der Lee. Op de kraanwagen moet je ook vaak improviseren, maar daar zit je alleen. Het fijne is, dat ik hier in een team werk.”

De oude rotten in het vak Henk en Rob zijn het met Tony eens. Rob: “Je komt altijd voor verrassingen te staan die je ter plekke met elkaar moet zien op te lossen.” Henk vult aan: “Ook al is het werk op kantoor goed voorbereid, de praktijk is altijd anders. Dan overleggen we met elkaar hoe we het aan gaan pakken zonder dat iemand van boven zegt wat we moeten doen. Dat maakt dit werk zo leuk en afwisselend.”

8:30 uur

Een heftruck brengt een stapel pallets. Die zijn nodig om de afstand tussen de grond en de trafo-cel te overbruggen. Henk takelt de pallets op en zet ze vlakbij het gebouw neer. Ook de zware houten dragline schotten worden uit de wagen getakeld. Daarna is het puzzelen met pallets en dragline schotten om de juiste hoogte tot de cel te vinden.

Na wat passen en meten liggen de pallets en schotten op de juiste hoogte en kan het takelen beginnen. Geroutineerd bedient Henk de autolaadkraan. Rob maakt in de cel de rateltakel vast aan de rails waarop de trafo dadelijk komt te staan.

Zwatra is huisleverancier voor Eneco en Stedin, vertelt Tony. “We doen veel voor de energietransitie. De komende jaren hebben we nog genoeg werk.” Ondertussen overlegt Rob met de uitvoerder van Spie: “Bij het plaatsen van de trafo is het belangrijk om te weten hoe ze moeten staan. Staan ze verkeerd om in de cel, dan is het een hele klus om ze er weer uit te krijgen.” Ondertussen geeft hij zijn collega aanwijzingen: “Hé, Henk, de hoogspannings­­kant moet naar voren.”

De trafo hangt nu boven de schotten. Voordat deze op de rail gezet kan worden, moeten de wielen omgekeerd worden. Rob en Tony zijn druk aan het sleutelen. “Omdat de trafo op wielen staat en de verhoging een beetje schuin loopt, is het makkelijker om de trafo de cel in te schuiven”, legt Henk uit.

9:00 uur

Langzaam laat Henk de trafo zakken. De voorste wielen moeten in de u-balk komen. Tony stuurt wat bij. Heel langzaam zakt de trafo en dan staan de wielen in de rails. Binnen in de cel zit Rob op z’n knieën en maakt de trekband vast aan de rateltakel: “Met de rateltakel trek ik de trafo naar binnen. Henk en Tonny duwen dan aan de achterkant. Het is alleen even opletten dat de bovenkant van de trafo door de opening kan. Want we willen natuurlijk niet dat er een krasje op zit als de trafo op zijn plaats staat. Dat is onze eer te na.”

Stekker erin

Voor de mannen van Zwatra is het plaatsen van de twee trafo’s een klusje van niks. Na wat geduw en trekken met de rateltakel staat de eerste trafo op zijn plek in de cel. Van het bedienen van de rateltakel krijgt Rob allang geen lamme arm meer. “Ik ben dat takelen wel gewend.” Henk grapt: “Hop, de stekker erin en dan is het klaar.”

9:30 uur

De eerste trafo staat in zijn cel. Het is de hoogste tijd voor een bakkie en een boterham. Na de koffiepauze plaatsen de mannen de tweede trafo. “Vroeger was het veel meer sjouwen en takelen met de hand. Tegenwoordig hebben we elektrische hulpmiddelen. Dat maakt het werk stukken lichter. Maar duw- en trekwerk blijft het altijd wel”, vertelt Rob. Na het plaatsen van de tweede trafo gaan de mannen van Zwatra voorbereidend werk doen voor het weekend. Dan wordt er op het terrein van de rioolzuivering een warmtepomp in twee delen van 30 ton per deel gelost en geplaatst.

Shoarma

Het mooie van hun werk vinden Rob, Henk en Tony de onverwachte klussen. “We komen overal. Zo ben ik in de Koninklijke stallen geweest en heb ik een trafo geplaatst in Duinrell”, vertelt Rob. Henk vult aan: “Dit vak leer je niet op school. Je groeit erin. Het is van alles wat. Veel kilometers maken we niet met dit beroep. Mijn bakwagen is 13 jaar oud en heeft maar 4,5 ton gereden. Op mijn stootbalk staat een grapje voor chauffeurs. Ik ga het niet uitleggen: Schotels zijn voor Shoarma. Iedere chauffeur begrijpt dat!”