Bieten in beeld

Theatervoorstelling over de Bietencampagne in Groningen

Locatietheater in de cabine van een rijdende vrachtwagen: dat is de voorstelling De Bietencampagne. Drie bezoekers per keer kunnen mee. Edwin Hageman is één van de chauffeurs die meewerken.

Edwin Hageman is 54 jaar, woont in Zuidlaren, werkt als manager bij de Provincie Groningen en is 1 dag in de week chauffeur. Hij heeft 1,5 jaar zijn CE-rijbewijs

Op het donkere terrein van HS Agri in Zuidlaarderveen is een piepklein wit café gebouwd met de naam Keerpunt. In de ruimte staat één tafeltje met een Perzisch kleedje erop en een thermoskan koffie. Bedoeld voor de drie bezoekers die aanschuiven voor De Bietencampagne van theater­­gezelschap de Peergroup. Om 18.30 uur komt Edwin Hageman met zijn vrachtwagen voorgereden. Als de drie bezoekers zijn ingestapt, kan de voorstelling beginnen.

Cultuurbarbaar

Vanavond speelt Edwin de rol van Jelle. Hij heeft er zin in. Het is zijn zesde voorstelling. “Ik kende de Peergroup al. Ze maken locatietheater. Ik ben een redelijke cultuurbarbaar. In de schouwburg zie je mij niet of nauwelijks. En nu speel ik zelf mee in een voorstelling.” Edwin is één van de tien chauffeurs die meewerken aan De Bieten­­­campagne. 

Bieten lossen

Elke avond zijn er twee voorstellingen. Er wordt één ronde bietencampagne afgelegd: van de opstapplaats bij het agrarisch transport- en loonbedrijf naar de bietenboer waar de suikerbieten worden opgehaald, via de suikerfabriek in Hoogkerk (bij Groningen). Daar worden de bieten gelost en rijdt de vrachtwagen weer terug naar het startpunt op het terrein van HS Agri. De voorstelling in de cabine bestaat uit audioverhalen, muziekfragmenten, gedichten, een pratende vrachtwagen en suikerbiet. En langs de route duiken meerdere keren figuranten verkleed als bieten op.

Uitdagend stuurwerk

Voor Edwin is het de eerste bieten­­­campagne die hij rijdt. Zijn vrouw komt uit Groningen stad en is opgegroeid met de bieten. De weeïge lucht van de suikerfabriek en de grote aantallen zware bietenwagens dag en nacht op de weg, dat wil Edwin ook wel eens meemaken.

Bij HS Agri kan hij aan de slag. “In het dagelijks leven ben ik manager bij de provincie Groningen. Autorijden is voor mij ontspanning. Vanaf het moment dat ik mijn vrachtwagenrijbewijs heb, ben ik één dag in de week als chauffeur aan het werk. Heerlijk.” Het rijden met bieten vindt hij fantastisch. Uitdagend stuurwerk voor een chauffeur, vindt hij. “Volgend jaar ben ik weer van de partij!”

Kletsnatte grond

Edwin vindt bieten rijden een uitdaging. Het is veel manoeuvreren op kleine boerenerven en rijden over smalle donkere weggetjes. “Het is totaal anders dan van distributiecentrum naar distributiecentrum rijden. Tijdens een normale twaalfuursdienst rijd ik zo’n zes à zeven korte rondjes in ons gebied. Van een bult met suikerbieten naar de fabriek en dan weer naar dezelfde of een andere bult. Elke keer is het anders. Laatst reed ik met bezoekers naar een bult bieten en kwam ik met mijn truck naast de rijplaten terecht. Ik zakte weg in de kletsnatte grond. De kraan die de bieten in de auto laadt, moest eraan te pas komen om mijn auto weer op de weg te krijgen. Voor de bezoekers was het spectaculair.”

Suikerfabriek

Van september tot en met januari worden de suikerbieten van Noord-Nederland naar de suiker­­fabriek van Cosun bij Hoogkerk gebracht. 160 vrachtwagens rijden 24 uur per dag af en aan. Cosun heette voorheen Suikerunie.

HS Agri haalt elk bietenseizoen 300 hectare bieten op. Landelijk is er 85 duizend hectare met bieten. Binnen zeven uur wordt in de fabriek suiker gemaakt van één biet. Het grootste deel is bestemd voor de export. De suikerbiet wordt daarnaast ook gebruikt voor het maken van zeep, shampoo en veevoer.

Pratende biet

Edwin vertelt: “In de rol van Jelle maak ik praatjes met de bezoekers. Tijdens deze voorstelling rijd ik de gewone rondes, net als mijn collega’s. Ik moet in de gaten houden of de bult waar ik naar onderweg ben, nog bieten heeft. Onderling geven we dat aan elkaar door. Als de bult weg is, moet ik mijn route veranderen.

Achter mij rijdt wel een busje van de Peergroup met daarin de technici en de figuranten. Ze moeten weten welke route ik neem om op tijd de figuranten in het veld te zetten. En in de cabine heb ik een pratend bietje staan en een kastje met knoppen die ik moet bedienen. Daarin zitten de geluidsfragmenten. Ik moet goed timen wanneer ik welk fragment in start, want het luistert nauw.’

Sprookjesachtig tafereel

Om 17.00 uur is het tijd voor de avondmaaltijd. In de kantine van HS Agri eten de figuranten, de twee dames van de techniek en Edwin hun maaltijd. Daarna rijdt Edwin een kleine proefronde om te kijken of alles werkt. Plotseling staat er in groen licht een biet in het veld. 

De koplampen van de vrachtwagen maken er een sprookjesachtig tafereel van. En elke voorstelling is anders. “De locaties wisselen. Soms ligt de bult bieten op honderd meter van het vertrekpunt. Dan rijd ik een half uurtje een rondje over de donkere weggetjes. Heel soms heeft een bezoeker dat in de gaten.”

Dan is het wachten op de bezoekers. Om kwart over zes zit een echtpaar in Het Keerpunt aan de koffie. Nog vijftien minuten voor ze in de cabine van de vrachtwagen van Edwin kunnen stappen en de voorstelling begint. Vanavond rijdt hij twee voorstellingen. Als alles meezit, is hij vannacht rond half twee klaar met zijn werkdag. Zijn collega’s werken normaal in diensten van 05.00 tot 17.00 en van 17.00 tot 05.00 uur.

Locatietheater met bietendiner

De Peergroup maakt locatietheater. De Bieten­­­campagne is een ode aan de suikerbiet en aan iedereen die werkt in de teelt, het transport en de verwerking ervan. De voorstellingen lopen tot en met eind januari en zijn allemaal volgeboekt. Bij de Bietencampagne hoort een bijzonder bietendiner bij HS Agri. Een viergangendiner geïnspireerd op de suikerbiet, met muziek en gedichten uit de voorstelling.