Vrij achter tralies

Daar wil je als vrachtwagenchauffeur niet belanden: de gevangenis. Toch zit Ton van der Meulen (62) er al bijna dertig jaar. Gelukkig aan de goede kant van de lijn. Ton is penitentiair inrichtingswerker. Daarnaast werkt hij nog steeds als vrachtwagenchauffeur. Een ideale combinatie, vertelt hij achter de tralies van de Penitentiaire Inrichting Leeuwarden. 

Soort van toevallig
Kijk, rijden is altijd zijn ding geweest. Als jongetje van zes kruipt Ton al naast zijn oom in de cabine. Op zijn achttiende neemt hij zelf het stuur in handen. Na wat kleine baantjes en de militaire dienst komt hij in het vleesvervoer, bij Beusmeat in Tijnje. Mooie ritten op Zuid-Frankrijk en Oostenrijk. Maar na twaalf jaar heeft hij al die vaste adressen wel zo’n beetje gezien. Tijd voor een ander bedrijf.

Bij toeval ziet hij een advertentie van justitie: Gevangenenbewaarders gezocht. Dat is weer eens wat anders. Voor Ton het goed en wel beseft, zit hij in een carrousel van selectierondes. Uiteindelijk vindt hij zichzelf terug in een opleidingstraject. Hij denkt dan nog een jaartje of vijf in de gevangenis te gaan werken; het worden er dus dertig.

Toch: rijden is altijd zijn ding gebleven. Op cursussen stelt hij zich nog lang voor als: Ton van der Meulen, vrachtwagenchauffeur en tijdelijk bewaker.

Lekker in evenwicht
Het is pittig werk in de gevangenis. Een penitentiair inrichtingswerker begeleidt de gedetineerden in de dagelijkse gang van zaken. Hij is aanspreekpunt op ‘de groep’. De mannen moeten werken, recreëren, luchten, naar hun advocaat, beziggehouden worden. Ton zegt vaak tegen ze: Zaken doe je op de rechtbank, hier zorgen we dat je de dag doorkomt. Het is best wel lastig om iemand die tien jaar moet zitten een zinvolle dagbesteding en perspectief te bieden. En de laatste jaren is het ook zwaarder geworden: meer mensen met gedragsstoornissen.

Dus ja, je loopt best wel stress op. Als hij dan een dag op de wagen zit, voelt dat haast als ontspanning. Omgekeerd krijg je natuurlijk als vrachtwagenchauffeur ook met stress te maken. Klanten die je de wind van voren geven, tijdsdruk, het gedrag van medeweggebruikers. Na een pittige dag op de wagen, is er dan de geruststellende gedachte: morgen ben ik weer ambtenaar. Zo blijft hij lekker in evenwicht.

In twee werelden
Je zou kunnen zeggen dat Ton in twee werelden leeft. De ene: een ommuurde inrichting met codes, sleutels, beveiligers. De andere: een cabine met rondom vrij zicht, de horizon als grens. In de ene wereld staat hij altijd op scherp. Het is veel praten, kijken, alert blijven. Soms is het spannend en denkt hij achteraf: poeh, dat het is goed gegaan … Afkloppen, maar in dertig jaar heeft hij slechts één keer een wenkbrauw open gehad. Verder is hij schadevrij gebleven. Ook als chauffeur, trouwens, op wat krasjes na.

Die twee werelden komen zelden bij elkaar. Ton heeft een enkele keer een vrachtwagenchauffeur ‘op de groep’, maar dat zijn geen mannen die hun vak verstaan. Er zijn wel overeenkomsten tussen zijn twee beroepen. In beide is communicatie belangrijk. De gesprekstechnieken die hij voor zijn werk in de gevangenis leert, komen van pas op de wagen. Bijvoorbeeld zoals laatst bij die klant met een winkel in een klein plaatsje. Ton komt er voor rijden, is die man witheet. Schreeuwt: ‘Wat doe je nou, je rijdt door het dorp!’ Blijkt dat de winkelier vaak klachten van dorpsbewoners krijgt over vrachtverkeer en dat is afgesproken dat de leveranciers buitenom rijden. Moet je natuurlijk wel weten. Maar op zo’n moment heeft Ton baat bij de de-escalerende gesprekstechniek: begrip hebben voor de ander, hem bevestigen en aangeven dat het niet meer is terug te draaien.

Sleutels afgeven
Nog een overeenkomst: de sleutels. Een bewaker geeft nooit zijn sleutels af. Een vrachtwagenchauffeur natuurlijk ook niet. Hoewel … twee jaar geleden werd Ton door de portier gebeld. Kun je even een vrachtwagen het terrein op rijden? Hij loopt naar de ingang en daar staat een chauffeur, helemaal in paniek. Hij moet met een drie asser het terrein op, terwijl hij normaal in een busje rijdt. De goede man moet kerstpakketten bezorgen en daarom heeft hij een trekker met oplegger meegekregen. Ton zegt: ‘Rij ‘m er maar op, ik gids je wel’. Maar nee, hij wil het niet doen. Geef me dan je sleutel maar, zegt Ton. Eraf rijden durft hij ook niet, dus Ton zet de wagen weer netjes op de rijweg. Een directielid ziet het hele gebeuren aan en zegt sindsdien ‘Hé chauffeur’ tegen de penitentiair inrichtingswerker.

 Naam: Ton van der Meulen   Leeftijd: 62 jaar   Woonplaats: Luxwoude  Baan 1: PIW’er (penitentiair inrichtingswerker) in de Penitentiaire Inrichting Leeuwarden   Baan 2: oproepkracht bij Peter Appel Transport

Fotografie: Harry Linker

0 antwoorden

Plaats een Reactie

Meepraten?
Draag gerust bij!

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *